Aankondiging 10e Symposium Studiekring Normatieve Uitleg 2025:
‘Causaliteit Anno 2025: omkeringsregels, toerekening naar redelijkheid en voorzienbaarheid, milieuschade, conditio sine qua non en 100 jaar Quantumtheorie’
Donderdag 27 november 2025, 13.00 - 17.00 u, Rotterdam
Dit jaar heeft de quantum-mechanica het 100-jarige bestaan bereikt, het werd door Unesco tot Jubileumjaar uitgeroepen. De wereld van causaliteit is voorgoed ondersteboven gezet, en de quantumcomputer komt eraan. In de huidige computer vertegenwoordigen bits een waarde van óf 1, óf 0, maar qubits zijn een combinatie van 1 én 0, tegelijkertijd. In de atoomfysica is een vergelijkbare revolutie geweest met het karakter van fotonen en elementaire deeltjes zoals elektronen, die zowel als golf én als deeltje kunnen worden beschouwd. De oude Grieken hadden dat al redelijk goed gezien, zoals Niels Bohr later aangetoond heeft.
Juristen kunnen niet aan deze ontwikkeling voorbijgaan in hun denken over causaliteit. De regel van conditio sine qua non: het rechtstreeks, onmiddellijk gevolg van de handeling wordt op ‘natuurwetenschappelijke’ grondslag aangenomen en tegenwoordig toegepast in de eerste fase van de twee-fasen leer. De natuurwetenschappen zijn echter niet meer de wereld van Von Buri, de grondlegger van csqn-verband, rond 1870. Ruim geleden, in 1946, werd al de aandacht gevraagd voor de moderne natuurwetenschappen met de quantum-mechanica, door Wolfsbergen in zijn klassieke boek De onrechtmatige daad, postuum uitgegeven door Meijers.
Tegenwoordig is de csqn weer terug-van-weggeweest, in de vorm van de eerste fase in de twee-fasen leer, zoals door Hartkamp verdedigd in zijn Asser-deel bewerking (en door Sieburgh gehandhaafd). De toerekening naar redelijkheid, door de Hoge Raad in 1970 aanvaard en in het NBW opgenomen in art. 6:98 BW werd toen naar de tweede fase verhuisd. Hetgeen dramatische gevolgen kan hebben, wanneer de eerste fase niet gehaald wordt. Het heeft ook verstrekkende gevolgen voor de dogmatiek, zoals bij het thema van vorig jaar aan de orde gekomen is: de kansschade-route staat alleen open wanneer aan het csqn-vereiste voldaan is, dixit de Hoge Raad.
Kortom, het Quantum Jaar vraagt om een herbezinning, en daarbij komen ook bekende vraagstukken aan bod over vaststelling van causaal verband, door een keur van sprekers:
mr. H.J.W. Alt (Alt Kam Boer), ‘De omkeringsregel bij causaliteitsrisico, zoals bij werkgeversaansprakelijkheid’ (vgl. AV&S 2023-4)
mr. D.A. van der Kooij (Houthoff), ‘Toerekening naar redelijkheid en de rol van voorzienbaarheid’
Prof.mr. E.H.P. Brans (PRDF, RU Utrecht), ‘Causaliteit en klimaataansprakelijkheid. Welke maatstaf hanteert het EHRM op dit gebied, zoals in KlimaSeniorinnen?’ (vgl. MvV 2024/10)
Prof.mr. J.M. van Dunné (em. EUR), ‘Quantum-mechanica en causaliteit: gevolgen voor de csqn-test, zoals bij gebreken aan gebouwen (achterstallig onderhoud) en personen (slechte gezondheid). Het Groningen-dossier’
Over de sprekers
Jan Wouter Alt, cassatieadvokaat, promoveerde in 2009 in Leiden op: ‘Ongelijkheidscompensatie bij stelplicht en bewijslast in het civiele arbeidsrecht en ambtenarenrecht’, is auteur van ‘Stelplicht en bewijslast in het nieuwe arbeidsrecht’, 2017 en redakteur van het Advocatenblad.
Diederik van der Kooy, advokaat Houthoff, Amsterdam, promoveerde in 2019 in Rotterdam op: “Relativiteit, causaliteit en toerekening van schade’, en schreef in 2021: ‘Toerekening van schade na “Groningen” en “Alphen aan de Rijn”’, NTBR 2021/7, en ook met J. van Kralingen: ‘Schadevergoeding op grond van de AVG: ter compensatie en/of handhaving?’, NTBR 2022/9.
Edward Brans, advokaat PRDF, promoveerde in 2001 in Rotterdam op: ‘Liability for damage to public natural resources’ en werd in 2020 bijz. hgl. Duurzaamheid en Milieuaansprakelijkheid, met als oratie: ‘Klimaataansprakelijkheid, negatieve emissies en herstel van biodiversiteit’, 2022.
Jan van Dunné, is sinds 2006 emeritus hgl. Privaatrecht EUR, waar hij in 1972 benoemd werd, na zijn promotie in Leiden op: ‘Normatieve uitleg van rechtshandelingen’, 1971.
Locatie
Het symposium zal plaatsvinden in Rotterdam, waar wij weer te gast zijn op het kantoor van Gijs van der Spek, Yur Advocaten. Adres:
Adriaan Volkerhuis, Oostmaaslaan 71, 3063 AN Rotterdam (nabij EUR).
Parkeren: in de parkeergarage naast het gebouw. Openbaar vervoer: Tramlijn 7, eindhalte Burg. Oudlaan (ca. 7 min. lopen); Metro: halte Kralingse Zoom (ca. 15 min. lopen).
Opgave van deelname: Yvonne Hitzert, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Kosten: Aan deelname van het symposium zijn geen kosten verbonden.
Verdere informatie
Aan de deelnemers wordt tevoren informatie toegezonden: Programma, papers, stellingen en achtergrondmateriaal van de sprekers, eveneens geplaatst op de website van de Studiekring: http://www.studiekringnormatieveuitleg.nl/symposia/
Op de website is ook materiaal te vinden over de onderwerpen van symposia in de afgelopen jaren: Uitleg van overeenkomsten (2015), Relativiteitsleer bij onrechtmatige daad (2016), Omkering van bewijslast (2017), Aansprakelijkheid van de bindend adviseur en de arbiter (2018); Schadevergoeding naar privaatrecht en bestuursrecht, met name bij schade door gaswinning (2019); Non-conformiteit bij koop van onroerend goed: normaal gebruik versus exoneratie (2020); Ingebrekestelling en verzuim: reparatie van wetgeving met een nieuw standaardarrest, Fraanje/Alukon (2019)? (2022); ‘Matiging van boetebedingen: de balans tussen rechtszekerheid en billijkheid. Het speelveld na Turan/Easystaff’ (2018) (2023) en ‘Kansschade. Nieuwe mogelijkheden op oude gronden, en de relatie tot proportionele aansprakelijkheid’ (2024).
Aanmelding bij de Studiekring
Voor aanmelding en eventuele vragen kunt u contact opnemen met Ivar Wendt, Secretaris van de Studiekring: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
De Studiekring, een learned society, heeft ruim 250 Leden & Belangstellenden.
Eventuele opleidingspunten dienen door advocaten zelf bij de Orde aangevraagd te worden. De Studiekring voorziet desgevraagd in een verklaring van aanwezigheid, waarvoor ter plaatse getekend kan worden.